Khách sạn Memling, Bruges.
Bốn giờ mười lăm phút sáng, 12 – xii – 1931.
Sixsmith,
Bắn vào vòm họng của mình lúc 5 giờ sáng nay bằng khẩu Luger của V.A. Nhưng tôi đã thấy anh, anh bạn thương mến của tôi! Thật cảm động khi thấy anh quan tâm đến nhường này! Ở ban công tháp chuông, hôm qua, lúc hoàng hôn. May là anh không thấy tôi trước. Đã đi đến tầng thang cuối cùng, thì nhìn thấy dáng người tựa vào ban công, nhìn ra biển – nhận ra chiếc áo choàng Gaberdine duyên dáng của anh, chiếc mũ nỉ mềm độc nhất của anh. Bước lên một bước là anh sẽ thấy tôi đang nấp trong bóng tối. Anh đi về phía bắc – chỉ một cái xoay lưng về phía tôi sẽ khiến tôi sụp đổ. Dõi theo anh rất lâu – một phút? – trước khi quay lại và vội vàng đi xuống. Đừng giận nhé. Cám ơn anh suốt đời vì đã cố gắng tìm tôi. Có phải anh đến trên tàu Kentish Queen không?
Các câu hỏi lúc này là vô nghĩa rồi, phải không?
Không phải là may mắn khi tôi nhìn thấy anh trước, không hẳn thế. Cuộc đời là một sân khấu kịch bóng, một vở opera, và những chuyện như thế diễn ra trong lời nhạc kịch. Đừng giận vai diễn của tôi. Anh không thể hiểu đâu, dù tôi có giải thích thế nào. Anh là một nhà vật lý tài ba, ông thầy Rutherford của anh và mọi người đều đồng tình rằng anh có một tương lai xán lạn, chắc chắn là họ đúng. Nhưng ở một số lĩnh vực anh là một thằng ngốc. Người đủ đầy không thể hiểu kẻ túng quẫn cơ hàn. Anh sẽ cố gắng kể ra mọi lý do để sống, nhưng tôi đã bỏ lại chúng ở ga Victoria vào đầu mùa hè rồi. Lý do tôi mò xuống khỏi vọng lâu là vì tôi không thể để anh trách móc bản thân vì đã không thể thuyết phục tôi đổi ý. Có thể anh sẽ làm được, nhưng đừng, Sixsmith à, đừng làm tên khốn đó.
Tương tự như vậy, hi vọng anh không quá thất vọng khi thấy tôi đã bỏ đi khỏi Le Royal. Tay quản lý biết được chuyến thăm của ông Verplancke. Buộc lòng phải yêu cầu tôi ra đi, ông ta nói, vì khách đặt phòng quá nhiều. Nhảm nhí, nhưng tôi đã nhận cái lý do phủ ngoài vụng về đó. Frobisher Nổi đóa muốn gây hấn, nhưng Frobisher Soạn giả muốn yên ổn và im lặng để hoàn tất bản lục tấu. Trả đủ tiền – vậy là hết những đồng cuối cùng của Jansch – rồi thu dọn hành lý. Lang thang qua những con hẻm ngoằn ngoèo và băng qua những kênh đào băng giá trước khi phát hiện ra nhà trọ lớn trông vắng vẻ này. Bàn tiếp tân chỉ là một góc hiếm khi có người trực ở dưới cầu thang. Vật trang trí duy nhất trong phòng là một bức tranh “Kỵ sĩ cười” quá xấu đến nỗi không thể ăn cắp đem đi bán. Từ ô cửa sổ bẩn thỉu, có thể nhìn thấy cối xay gió già nua đổ nát mà tôi đã ngả lưng trên bậc tam cấp trong buổi sáng đầu tiên ở Bruges. Chính nó. Hãy tưởng tượng xem. Chúng ta đi một vòng về vạch xuất phát.
Biết tôi sẽ không bao giờ được đón sinh nhật thứ hai mươi lăm của mình. Đến sớm một lần duy nhất. Những kẻ thất tình, những kẻ cầu xin giúp đỡ, những kẻ bi lụy sướt mướt gieo tiếng xấu cho tự sát là những kẻ ngốc làm chuyện đó một cách hối hả, như những chỉ huy dàn nhạc nghiệp dư. Một vụ tự sát thật sự là một sự chắc chắn có kỷ luật, từng bước một. Người ta rao giảng, “Tự sát là ích kỷ”. Những người làm trong nhà thờ như ông bô còn trầm trọng hóa nó hơn, gọi đó là một sự tấn công hèn hạ vào sự sống. Những kẻ ngu ngốc nói ra câu này vì nhiều lý do: để tránh bị chỉ trích; để gây ấn tượng với người nghe rằng ta đây hiểu biết; để trút giận; hoặc chỉ đơn giản vì người đó chưa đủ đau khổ để biết cảm thông. Sự hèn nhát chẳng liên quan gì ở đây – tự sát đòi hỏi một lòng can đảm rất lớn. Người Nhật nói rất đúng, Không, ích kỷ là khi yêu cầu người khác phải chịu đựng sự tồn tại không thể chịu đựng nổi, chỉ để khỏi làm bận tâm người thân, bạn bè và kẻ thù. Sự ích kỷ duy nhất là làm hỏng một ngày của người không quen biết bằng cách ép họ chứng kiến một cảnh tượng khủng khiếp. Vì vậy tôi sẽ làm một chiếc khăn đống dày bằng vài chiếc khăn tắm để bịt tiếng súng nổ và thấm máu, và làm chuyện này trong bồn tắm, để nó không làm bẩn tấm thảm nào. Tối hôm qua tôi đã đặt một lá thư dưới khe cửa phòng làm việc của người quản lý – ông ta sẽ tìm thấy nó lúc 8 giờ sáng mai – thông báo với ông ta về sự thay đổi tư cách tồn tại của tôi, nhờ đó một cô hầu phòng ngây thơ sẽ may mắn thoát được sự bất ngờ không thú vị này. Thấy chưa, tôi có nghĩ đến những người thấp cổ bé họng mà.
Đừng để họ nói tôi tự sát vì tình, Sixsmith ạ, điều đó thật lố bịch. Đã đắm đuối Eva Crommelynck trong thoáng chốc, nhưng trong tim cả hai ta đều biết ai mới là tình yêu đích thực của tôi.
Cùng với lá thư này và phần còn lại của quyển sách Ewing, tôi đã sắp xếp một tập hồ sơ chứa bản thảo hoàn tất của tôi gửi cho anh ở Le Royal. Hãy dùng tiền của Jansch để thanh toán tiền xuất bản, gửi một bản đến tất cả những người trong danh sách đính kèm. Đừng để gia đình tôi có được bất kỳ bản gốc nào, cho dù anh phải làm sao. Ông bố sẽ thở dài, “Không phải là Eroica, đúng không?” rồi nhét nó vào ngăn kéo; nhưng nó là một sáng tạo không gì sánh được. Những tiếng vọng từ White Mass của Scriabin , những dấu chân đã mất của Stravinsky, những màu sắc của một Debussy mờ nhạt hơn, nhưng sự thật là tôi không biết nó đến từ đâu nữa. Sẽ không bao giờ viết được một cái gì tốt bằng một phần trăm nó. Ước gì tôi đang khiêm tốn, nhưng không hề. Bản Lục tấu Vân đồ nắm giữ cuộc đời tôi, là cuộc đời tôi, giờ đây tôi là pháo hoa đã tàn; nhưng ít ra tôi từng là pháo hoa.
Con người là những kẻ thô lậu. Thà làm âm nhạc còn hơn làm một mớ ống dẫn xoắn những chất không lỏng không rắn xung quanh mình trong vài thập niên trước khi nhỏ giọt hết và không hoạt động được nữa.
Khẩu Luger đây rồi. Mười ba phút trước. Cảm thấy kinh động, bình thường thôi, nhưng tình yêu tôi dành cho đoạn cuối này ngày một mạnh hơn. Một cảm giác rộn ràng như điện giật, như Adrian, tôi biết mình sắp chết. Lòng kiêu hãnh, tôi sẽ vẫn giữ nó đến cùng. Những sự chắc chắn. Lột bỏ những niềm tin do cô giáo, trường học và nhà nước gắn lên, anh sẽ thấy những sự thật không thể tẩy xóa trong cốt lõi mỗi con người. Thành Rome sẽ suy tàn và sụp đổ lần nữa, Cortazar sẽ ra khơi lần nữa và, sau đó, cả Ewing nữa, Adrian sẽ bị bắn tan nát lần nữa, anh và tôi sẽ ngủ dưới bầu trời sao Corsica lần nữa, tôi sẽ đến Bruges lần nữa, yêu rồi thất tình vì Eva lần nữa, anh sẽ đọc lá thư này lần nữa, mặt trời sẽ lạnh lần nữa. Đĩa máy hát của Nietzsche. Khi nó kết thúc, Người Xưa sẽ mở nó lần nữa, đến thiên thu bất tận.
Thời gian không thể thẩm thấu vào chuyến đi nghỉ này. Chúng ta không ở lại cái chết quá lâu. Khi khẩu Luger đã để cho tôi ra đi, sự ra đời của tôi, lần tới, sẽ đến trong một nhịp tim. Mười ba năm sau chúng ta sẽ lại gặp nhau ở Gresham, mười năm sau tôi sẽ lại quay về căn phòng này, cầm đúng khẩu súng này, viết đúng lá thư này, quyết tâm của tôi cũng hoàn hảo như bản lục tấu nhiều đầu của tôi vậy. Những sự chắc chắn tinh tế đó xoa dịu tôi.
Sunt lacrimæ rerum.[71]
R.F.
===== =====
[71] “Mọi điều đều là nước mắt.” Trích The Aeneid của Virgil.
